Blick im Eintrag über Funktionen/Ämter/Beschäftigungen

Quellinformation und ihre Interpretation

QuellinformationEreignis im Bereich Funktionen/Ämter/Beschäftigungen (Interpretation)
Vorname:Walenty
Person:Walenty Sabinka ze Stradomia
Ereignistyp:trwanie funkcji
Funktion/Amt/Beschäftigung:proboszcz
Ort/Institution:kościół parafialny w Zawichoście
Datum:Anfang des Jahres 1553 — Ende des Jahres 1553
Bemerkungen: ---
Name:Sabinka
Soziale Herkunft:---
Vorname des Vaters:---
Herkunftsort:Stradom (Stradom)
Ereignistyp:trwanie funkcji
Funktion/Amt/Beschäftigung:probostwo
Ort/Institution:kościół parafialny w Zawichoście, (kościół parafialny w Zawichoście)
Datum:Anfang des Jahres 1553 — Ende des Jahres 1553
Bemerkungen: ---

Inhalt des Eintrags

Quelle: Polski Słownik Biograficzny, t. 34 (1992-1993)

Eintragsabschnitt 1 , Seite/Karte in der Quelle: 244

Sabinka (Bartłomiej ze Stradomia, Sabinius, Sabinus, Regiopontanus) Bartłomiej (ok. 1506–1556), prof. Uniw. Krak., dr medycyny, lekarz królewski. Ur. na Stradomiu koło Krakowa, był synem Stanisława, miecznika -- Wg rodzinnej tradycji, utrwalonej na epitafium familijnym (nie istnieje obecnie), ojciec miał się nazywać Kamieński, matka – Sabina i właśnie od jej imienia S., wraz z braćmi, przyjął przydomek Sabinka. S., wpisany do metryki Uniw. Krak. w r. 1523 (jako «Bartholomeus Stanislai de Stradomya, dioc. Cracoviensis»), uzyskał w r. 1526 bakalaureat, a w r. 1527 magisterium sztuk wyzwolonych i t.r. rozpoczął działalność wykładową na Wydz. Filoz. (w r. 1529 przyjęty do fakultetu), objaśniając obok przepisanych statutami tekstów scholastycznych dorywczo również autorów humanistycznych (m. in. «De conscribendis epistolis» F. Nigra i «Contra poetas impudicos» J. B. Mantuana). Również jako kolega mniejszy (od 31 V 1531) dał początkowo wyraz swoim zainteresowaniom nowymi prądami, komentując po raz pierwszy z katedry Uniw. Krak. przez dwa półrocza (1531, 1531/2) «Modus epistolandi» Erazma z Rotterdamu. Wkrótce jednak, zapewne dla wygody i z konformizmu, powrócił z nielicznymi koncesjami na rzecz mów Cycerona, gramatyki Donata i komedii Terencjusza, do obowiązkowej lektury dzieł Arystotelesa oraz średniowiecznych traktatów logicznych i astrologicznych. -- W r. 1531 był dziekanem Wydz. Filoz. i prepozytem Kolegium Mniejszego. -- Dn. 30 III 1536 był w Padwie i wystąpił jako świadek na promocji Jakuba Pontificjusza. Zapewne też w Padwie uzyskał tytuł dra medycyny, z którym wrócił do kraju w r. 1539. --

Eintragsabschnitt 2 , Seite/Karte in der Quelle: 245

-- W r. 1539 ogłosił w Krakowie swoje jedyne dziełko Examen de pharmaco exhibendo ante coctionem materiae; eiusdem conclusiones, ale, jak się wydaje, nie odbył zwyczajowej responzji pro loco i nie inkorporował się do Wydz. Lekarskiego, pozostając do śmierci w Kolegium Mniejszym w fakultecie artystów. -- Dobre stosunki, jakie S. od lat trzydziestych miał w kancelarii królewskiej, utorowały mu drogę do stanowiska lekarza nadwornego Zygmunta Augusta. Otrzymał je 30 III 1549; -- dzięki protekcji królewskiej oraz własnym zabiegom w Kurii Rzymskiej -- zgromadził wiele intratnych beneficjów kościelnych: probostwa w Gumniskach, Piotrawinie i Stężycy, kustodię u św. Idziego w Krakowie, kanonię katedralną krakowską i archidiakonat lubelski (1544), kanonię w kolegiacie św. Floriana (1548), kanonię wileńską (1551, od r. 1555 prepozyturę), kanonię sandomierską i prepozyturę łęczycką (1555). -- zmarł prawdopodobnie w Krakowie 10 VIII 1556; pochowany został w katedrze wawelskiej, w której bracia wznieśli mu epitafium z rzeźbionym nagrobkiem.
S. miał trzech braci: Szymona, Walentego i Tomasza. -- Walenty, po studiach w Uniw. Krak. w l. 1541–7, przelotnie tylko jako docent extraneus objaśniał „Officia” Cicerona na Wydz. Filoz., w l. 1548–9 był seniorem szkoły zamkowej na Wawelu, skąd został usunięty przez kapitułę z powodu rozpusty, swawoli i zaniedbania obowiązków szkolnych. W n. l. odbył studia lekarskie, prawdopodobnie we Włoszech. -- poza kanonią w kolegiacie Najśw. Marii Panny w Sandomierzu miał w r. 1553 także probostwo w Zawichoście. -- Zmarł w Padwie i został pochowany w tamtejszym kościele Franciszkanów. --

Bemerkungen zum Eintrag
Biogram PSB: Leszek Hajdukiewicz, Sabinka Bartłomiej (ok. 1506-1556), s. 244-246.

Uniwersytet JagiellońskiAkademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w KrakowieNarodowy Program Rozwoju Humanistyki