Blick im Eintrag über Werke/Bibliothek

Eintragsabschnitt 1 , Seite/Karte in der Quelle: 505

Łubieński Władysław Aleksander h. Pomian (1703–1767), prymas Polski. Ur. 1 XI w Iwanowicach, był synem dziedzica Kalinowej Macieja (1674–1710), łowczego sieradzkiego, posła na sejmy i deputata na trybunały, oraz Marianny ze Stokowskich -- Mając lat 17 ukończył Ł. szkołę jezuicką w Kaliszu i przyjął niższe święcenia. Po dwóch latach nauki w seminarium duchownym w Łowiczu odbył kurs filozofii w kaliskim kolegium i w r. 1722 immatrykulował się w Akad. Krak., w której studiował teologię i prawo kanoniczne. Dzięki pomocy stryjów udał się w r. 1724 do Rzymu, gdzie -- podobno studiował teologię w Collegium Romanum (Bujdecki). Odbył rozległą peregrynację po Italii, Francji i Niemczech. Prowadził bardzo szczegółowy dziennik podróży: Descriptio viae Romanae alias singularium omnium rerum, quae vidi in hac peregrinatione extranearum nationum a 1724 (rękopis zniszczony w czasie drugiej wojny światowej). -- Po powrocie do kraju znalazł Ł. protektora w osobie prymasa T. Potockiego, który uczynił go swoim prałatem domowym i powołał na kanonię gnieźnieńską (1726). Z początkiem r. 1727 prymas wyświęcił Ł-ego na kapłana i z okazji prymicji stryj Andrzej wyrobił dla bratanka stanowisko koadiutora scholasterii krakowskiej. Wkrótce potem (sierpień 1728) prymas wystarał się o przeniesienie Ł-ego na wyższą kanonię gnieźnieńską, z którą połączona była godność infułata kolegiaty w Łasku. -- Po śmierci stryja Andrzeja (1730) został scholastykiem krakowskim i osiadł w Krakowie. -- sporządzał staranne wypisy z pokaźnej ilości polskich, łacińskich, włoskich, francuskich i niemieckich autorów dzieł geograficznych i historycznych. Wynikiem był ogromny foliant zaopatrzony tytułem: Raptularz manuskryptów zebrany z wielu polskich i obcych autorów, własną pracą i ręką wypisany, z którego «series rzeczy pięknych zebrana i obcą ręką przepisana me dictante» została podana do druku (rękopis zniszczony – j. w.). Obszerna kompilacja Ł-ego, pt. Świat we wszystkich swoich częściach… geograficznie, chronologicznie i historycznie określony… dla ciekawego a nie próżnującego oka polskiego podany, wyszła w r. 1740 we Wrocławiu --

Eintragsabschnitt 2 , Seite/Karte in der Quelle: 506

-- W r. 1740 jako delegat kapituły krakowskiej Ł. towarzyszył kardynałowi Lipskiemu na sejm, na otwarcie którego wygłosił kazanie. Po zerwanym sejmie otrzymał za sprawą Lipskiego urząd pisarza w. kor. -- postąpił Ł. i w karierze kościelnej, instalowany 5 VIII 1742 na dziekana kapituły gnieźnieńskiej. -- Z tego czasu [1743] pochodzi jego obszerny memoriał reformatorski pt. Zebranie pożytecznych rad królowi i ojczyźnie dla pomnożenia tym istotniejszego rządu, smakowitszej wolności i ubezpieczenia onej przeciw wszelkiej nienawiści (rękopis zniszczony – j. w.) -- W r. 1748 został Ł. opatem komendatoryjnym w Paradyżu. -- W r. 1752 pomnożył swoje prebendy o kustodię sandomierską. --

Eintragsabschnitt 3 , Seite/Karte in der Quelle: 507

-- Minister wywdzięczył się wyrabiając dla Ł-ego królewską nominację (27 XI 1757) na właśnie opróżnione arcybiskupstwo lwowskie. Prekonizowany przez Benedykta XIV (13 IV 1758), otrzymał Ł. w Warszawie sakrę biskupią z rąk prymasa A. Komorowskiego (7 V) i 3 VIII 1758 odbył ingres do Lwowa. -- Zostawszy arcybiskupem, zatrzymał Ł. opactwo paradyskie i kustodię sandomierską oraz postarał się o to, aby stanowisko dziekana gnieźnieńskiego zajął po nim jego krewny Maciej Józef Łubieński -- został wezwany do Warszawy w związku ze śmiercią prymasa Komorowskiego (2 III 1759). Już 11 III otrzymał Ł. nominację na wakujące arcybiskupstwo gnieźnieńskie, 29 III kapituła dokonała wyboru kanonicznego, a papież zatwierdził nominata 9 IV. W maju nastąpił ingres Ł-ego w Łowiczu -- Poza sporą ilością zwykłych listów pasterskich wydał w r. 1761 w Łowiczu wielką księgę pt. List pasterski do owieczek Archidiecezji Metropolitalnej Gnieźnieńskiej tak w duchownym jako świeckim stanie będących. --

Eintragsabschnitt 4 , Seite/Karte in der Quelle: 510

-- zmarł 21 VI 1767 w pałacu prymasowskim w Warszawie. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 27 VII w Łowiczu, gdzie został pochowany w kościele kolegiackim. -- Pozostawił Ł. obfitą spuściznę rękopiśmienną, której znaczna część uległa zniszczeniu w czasie drugiej wojny światowej, m. in. obszerny pamiętnik-dziennik, z którego jedynie niewielkie streszczenie i fragmenty opublikował Askenazy („Dwa stulecia” II). Z ocalałych w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego rękopisów najcenniejszy jest wielki kopiariusz korespondencji i papierów Ł-ego z l. 1759–64. --