Blick im Eintrag über Werke/Bibliothek

Eintragsabschnitt 1 , Seite/Karte in der Quelle: 348

Basaeus (pisał się także Bassaeus) Wojciech ze Szczebrzeszyna, z zakonu kanoników regularnych szpitalników Ducha św., okolicznościowy pisarz łacińsko-polski XVI w. Właściwe nazwisko jego brzmiało, jak się zdaje, Basai. Na przypuszczenie to naprowadza znajdujący się w jednym z jego polskich utworów akrostych, którego początkowe litery tworzą zdanie: »Wojciech Basai z Scebrzesina Rusak«. Termin »Rusak« oznaczał tu jednakże nie jego pochodzenie etniczne, jeno przynależność dzielnicową do Rusi. W półr. let. r. 1554 wpisał się B. jako »Albertus Andree de Sczebrzesin« na Uniwersytet Krakowski. Z początkiem r. 1562 uzyskał mistrzostwo sztuk wyzwolonych, poczem rozpoczął wykłady w charakterze docenta. W półr. let. r. 1562 czytał »Sferę« Jana de Sacrobusto, w półr. zim. 1562/3, za poetę Grzegorza z Sambora, geografję, w półr. letniem r. 1563 komedję Terencjusza »Adelphos«, w półr. zim. 1563/4 i let. r. 1564 gramatykę łacińskę T. Linacre’a, której to lektury owocem miał być ogłoszony w niedalekiej przyszłości własny podręcznik gramatyki. W jesieni r. 1564 opuścił B. Uniwersytet, przyjął święcenia kapłańskie i niebawem wstąpił (przed r. 1567) do klasztoru kanoników regularnych szpitalników Ducha św. pod wezwaniem św. Marka w Krakowie. -- W r. 1568 kapituła generalna, zebrana w Krakowie, obrała go generalnym administratorem zakonu na Polskę. -- B. pełnił obowiązki prepozyta klasztoru duchaków w Sandomierzu i podobno także (wedle Encykl. Kośc.) w Krakowie. Ostatni źródłowy ślad jego spotykamy z r. 1570.
B. był autorem kilku utworów wierszowanych i prozaicznych, które ogłaszał w języku polskim i łacińskim. Pierwszy z nich De vera Christi ecclesia ritu ac coeremoniis eiusdem usitatis… carmen (1561) --. W r. 1566 ogłosił dwa polskie utwory: jeden okolicznościowy na Nowy Rok (Nowe Lato albo Prośba do Pana Boga o rzeczy potrzebne na każdy Nowy Rok) oraz drugi dewocyjno-moralistyczny w manierze jeszcze całkiem średniowiecznej pt. Wyprawa niewinnego człowieka, gdy go niesprawiedliwie w czym kto obwinia albo mu czci uwłacza, --, drugi Rozmowa (między uczniem a kaznodzieją) o krzyżu chrześcijańskim, którym człowiek bywa trapion rozmaicie na tym świe

Eintragsabschnitt 2 , Seite/Karte in der Quelle: 349

cie. W r. 1567 wyszedł podręcznik gramatyki łacińskiej B., pt. Observationum grammaticarum libri quinque, oparty na starszych i nowszych autorach gramatycznych, przedewszystkiem jednak na gramatyce T. Linacre’a (»De emendata latini sermonis structura«), J. Despauteriusa, (Despautères), W. Valli, Jana Hontera i in., z polskich autorów wyzyskujący B. Herbesta, Jakóba Górskiego, W. Novicampiana, Grzegorza z Sambora. Ostatnim chronologicznie utworem B. był zarys dziejów i ustroju swego zakonu oraz ciążących na nim powinności pt. Epitome xenodohii, Kr. 1570. Ponadto wspomina B. w przedmowie do gramatyki swe dwa, nieznane dziś, dzieła: utwór wierszowany pt. Libri Criminum oraz pieśń, wydaną z okazji przyjęcia święceń kapłańskich i złożenia wyznania wiary (Carmen conditi opusculi, quo in suscipiendis sacris ordinibus me meae fidei confenssionem… complexisse asserui), oba z przed r. 1567. --