Pełny podgląd zapiski o zdarzeniu dotyczącym pełnionych funkcji/urzędów/ról

Fragment zapiski 1 , Numer strony/karty w źródle: 398

Paweł z Worczyna (Paulus de Worczin, Wortzin, Wortzen), (ok. 1380 – ok. 1430), filozof i teolog, profesor uniwersytetów: w Lipsku i Krakowie. Pochodził prawdopodobnie z Miśni, z miejscowości o dzisiejszej nazwie Würzen. Studia rozpoczął na uniwersytecie w Pradze, gdzie w semestrze zim. 1403 uzyskał stopień bakałarza artium. Prawdopodobnie w Pradze kontynuował studia na wydziale artium, sposobiąc się do uzyskania stopnia magistra, którego jednak tam nie osiągnął. W grudniu 1409, jako praski bakałarz, wpisał się do nowo założonego uniwersytetu w Lipsku i w tym samym miesiącu został magistrem artium. -- Na lipskim wydziale artium P. podjął rychło zajęcia. -- Wydawca metryki lipskiej (G. Erler) przyjął ponadto, że P. był dziekanem lipskiego wydziału artium w semestrze zim. 1414/15, jednakże sam fakt piastowania tej funkcji i data nie mają pewnego potwierdzenia źródłowego. Na początku czerwca 1416 P. został oficjalnie przyjęty do krakowskiego Wydziału Artium, z którym jednak musiał być związany już przedtem, przynajmniej od czerwca 1414, ponieważ w myśl obowiązujących na tym Wydziale przepisów nikt nie mógł być przyjęty do niego wcześniej niż dopiero po dwuletnim okresie prowadzenia na nim wykładów i dysput. W czasie przed i po oficjalnym przyjęciu do krakowskiego Wydziału P. zredagował na nim swoje pierwsze komentarze do pism praktycznych Arystotelesa. Zachowały się one bez żadnych danych o autorze, pisarzu i miejscu powstania, lecz są ściśle datowane. Jak zostało ustalone, są to własnoręcznie pisane przez P-ła komentarze do „Etyki nikomachejskiej” (3 IV 1415), do „Polityki” (22 IX 1416) i do „Ekonomiki” (8 IX 1416) w formie obszernych glos marginalnych i interlinearnych (B. Jag.: rkp. 502). -- Dn. 15 IX 1417 P. ukończył na krakowskim Wydziale dość obszerny komentarz w formie kwestii do innego pisma Arystotelesa, mianowicie do traktatu „O duszy”, spisany przez studenta Krystyna z Reddin (B. Schottenkloster w Wiedniu: rkp. 241). -- W semestrze letn. 1419 P. został dziekanem Wydziału Artium. W związku z przyjętą zasadą rezerwowania dla dziekanów wykładów fizyki można przyjąć, że i P. je prowadził, wykorzystując w tym celu komentarz Jana Burydana do „Fizyki” (B. Jag.: rkp. 659), w którym znajdują się pojedyncze jego glosy. Jednocześnie P. kontynuował studia na Wydziale Teologicznym (data ich rozpoczęcia nie jest znana). Przed r. 1421 otrzymał najniższy stopień bakałarza-biblicusa, a ok. r. 1423 bakałarza-formatusa. W l. 1422–3 wykładał „Sentencje” Piotra Lombarda na podstawie dwóch anonimowych komentarzy: w formie glos („Communis lectura pragensis”) i w formie kwestii (B. Jag.: rkp. 1435, 1531). Do twórczości teologicznej P-ła zalicza się pisane jego ręką objaśnienie prologu i pewną liczbę glos w postaci większych fragmentów do „Sentencji” oraz pięć kwestii o dyspensowaniu od ślubów (B. Jag.: rkp. 1435). Ok. r. 1422/3 wygłosił na Wydziale Artium komentarze do traktatów Arystotelesa: „Parva naturalia”, „Meteora” i „De generatione et corruptione”. Zachowały się one w formie obszernych kwestii, spisanych przez bakałarza Mikołaja Spiczmera z Krakowa (B. Jag.: rkp. 2073). -- Ukoronowaniem działalności P-ła na Wydziale Artium i zarazem całej jego twórczości był ukończony w listopadzie 1424 bardzo obszerny komentarz do Arystotelesowej „Etyki” w formie kwestii, który zachował się w trzech egzem-

Fragment zapiski 2 , Numer strony/karty w źródle: 399

plarzach (B. Jag.: rkp. 720, 741, 2000; rękopis pierwszy pisał bakałarz Klemens Hezeler z Brzegu, pisarze pozostałych rękopisów nie są znani). -- W ciągu następnych lat związany był już tylko z Wydziałem Teologicznym, na którym ok. r. 1426 uzyskał stopień profesora. W r. 1427 piastował stanowisko dziekana kolegiaty przy kościele Św. Floriana w Krakowie, której członkami byli wtedy czołowi wykładowcy Uniw. Krak.: Stanisław ze Skalbmierza, Jan z Radochoniec, Stanisław ze Sobnowa, Benedykt Hesse z Krakowa i Wawrzyniec z Raciborza. Ostatni źródłowy ślad życia i działalności P-ła pochodzi z r. 1427; prawdopodobnie ok. r. 1430 już nie żył. -- P. zgromadził pokaźną bibliotekę. W początkowym okresie działalności na Wydziale Artium dysponował już zapewne kodeksami z 2. poł. XIV w. i pocz. XV w. (oznaczonymi dziś sygn. B. Jag.: rkp. 502, 658, 659, 711). Zawierają one wykładane na Wydziale Artium pisma Arystotelesa oraz komentarze do nich, m. in. Awerroesa do „Poetyki” i Jana Burydana do „Etyki” i „Fizyki”. Z wykładami P-ła na Wydziale Teologicznym związane są rękopisy Biblioteki Jagiellońskiej: nr 1435 (część), 1446 (ustaliła M. Kowalczyk), 1531 (część), 1634, 1649, 1685, 1745 i 1747, pisane na jego zlecenie, a częściowo przez niego samego (w l. 1418–27). Zawierają one różne pisma teologiczne, głównie komentarze do „Sentencji” Piotra Lombarda, m. in. Humberta z Prulliaco, Jakuba Capocci z Viterbo i Tomasza ze Strassburga, oraz wiele kazań, m. in. cykle kazań Evrarda du Val, Łukasza z Wielkiego Koźmina i Mikołaja z Gorran. --