Pełny podgląd notatki o twóczości i księgozbiorze

Fragment zapiski 1 , Numer strony/karty w źródle: 626

Romer Adam (ok. 1566–1618), humanista, teolog, profesor Uniw. Krak., proboszcz kościoła Św. Mikołaja. Ur. w Stężycy n. Wieprzem jako syn Wawrzyńca, podobno z zawodu flisaka, nazywał się właściwie Rymarczyk (Rymarz) i pochodził z licznie rozrodzonej w tej miejscowości rodziny mieszczańskiej, która współcześnie wydała kilku profesorów Uniw. Krak., m. in. wybitnego kanonistę i rektora Zygmunta ze Stężycy (zm. 1582), zapewne krewnego, bowiem R. otrzymał od niego w testamencie 17 złp. Studia uniwersyteckie R. rozpoczął w półr. zim. 1577/8 i już jako bakałarz (1583) w tematyce kursowych wykładów (1583/4–1584/5) dał wyraz swoim humanistycznym zainteresowaniom, objaśniając m. in. wierszowane epigramaty Klemensa Janickiego „Vitae regum Polonorum” oraz „Komedie” Terencjusza. Również po promocji magisterskiej (1585) zarówno jako docent extraneus (1585–7), jak i kolega mniejszy (od 10 VIII 1588) komentował głównie autorów klasycznych, m. in. mowy Cycerona oraz utwory poetyckie Horacego i Wergiliusza. W r. 1588 został wyznaczony na nauczyciela gramatyki w świeżo otwartych «szkołach prywatnych» (późniejszym Kolegium Nowodworskiego), dla których w r. 1590 wydał u Macieja Wirzbięty pierwszy podręcznik gramatyki łacińskiej -- De ratione recte eleganterque scribendi ac loquendi libri tres, --. W r. 1593 ogłosił zwięzły zarys teorii wymowy (De informando oratore libri tres) -- po r. 1591 – być może w związku z rozpoczęciem studiów teologicznych – komentował już wyłącznie (od 1593/4) traktaty arystotelesowskie, nie porzucił R. dawnych zamiłowań humanistycznych, które od końca XVI w. w coraz większym stopniu łączył z gorszącą otoczenie niezależnością sądów i uległością wobec czynników kościelnych. Postawie takiej dał wyraz w ogłoszonej w r. 1592 mowie powitalnej na ingres bpa krakowskiego Jerzego Radziwiłła Columna in felicem atque expectatum ingressum in episcopatum Cracoviensem…, -- w półr. zim. 1598/9 przeszedł R. z Wydz. Filozoficznego – którego dziekanat piastował w l. 1592 i 1596/7 – na Wydz. Teologiczny, otrzymując zapewne w tym samym czasie (ok. 1595) stanowisko kaznodziei w Kolegiacie Wszystkich Świętych, przed r. 1602 kanonię Kolegiaty Św. Floriana wreszcie w r. 1609 probostwo kościoła Św. Mikołaja. Od r. 1602 R. występuje w źródłach jako bakałarz teologii, głównie w częstych procesach, które znamionowały jego krytyczną postawę wobec stosunków uniwersyteckich (m. in. w procesie o zniesławienie dobrego imienia Uniwersytetu

Fragment zapiski 2 , Numer strony/karty w źródle: 627

w r. 1603 żądał ustąpienia z katedry Walentego Fontanusa z powodu zawartego małżeństwa). Narastające nieporozumienia osiągnęły swój punkt kulminacyjny po ogłoszeniu przez R-a w r. 1610 wyboru 10 mów Cycerona (,,M. Tullii Ciceronis orationes”) -- Pozwany 12 V 1610 przed sąd rektorski i oskarżony o to, że w wydanym bez wiedzy i zgody Uniwersytetu druku «ad instar pasquilli» ośmielił się oczernić «kondycje, stan i obyczaje» profesorów oraz poniżyć dobre imię uczelni został R. skazany na pozbawienie katedry i wykluczenie z grona profesorskiego, samą zaś książkę polecono wycofać z obiegu i usunąć z niej przedmowę. -- Surowy wyrok nie zrobił zresztą na nim chyba większego wrażenia, skoro wkrótce potem wyjechał do Włoch wpisując się w jesieni 1610 do albumu nacji polskiej w Padwie, skąd wyruszył do Rzymu, gdzie miał uzyskać doktorat teologii, choć z takim tytułem w późniejszych źródłach nie występuje. Po powrocie (1611), -- w postępowaniu apelacyjnym został przez sąd biskupi oczyszczony z zarzutów, przywrócony do praw i obowiązków członka Uniwersytetu, a wyrok rektorski unieważniono. Resztę życia spędził R. w osamotnieniu na probostwie Św. Mikołaja, -- Mimo rozdźwięków, jakie go po r. 1610 poróżniły z Uniwersytetem nie zapomniał o swej macierzystej uczelni, ustanawiając w testamencie fundację stypendialną (borkarny) dla czterech studentów pochodzących ze Stężycy oraz zapis na altarię i aniwersarz w kościele Św. Mikołaja. Zapisał ponadto Kolegium Większemu dwa nabyte w r. 1607 domy przy ul. Św. Anny (w r. 1643 powstało na ich miejscu Kolegium Nowodworskiego) z obciążeniem na rzecz kościoła i szkoły parafialnej Św. Anny oraz wikariuszów św. Mikołaja. Zmarł w Krakowie 13 II 1618. --